Categorie: Persoonlijk
Vanaf gisteren is het dan echt zover: we zitten thuis. Man, ik en onze driejarige dochter. Ja, en de kat, maar die zit al dertien jaar in lockdown, dus die maakt zich nergens druk om – behalve of er nog brokjes zijn.
De afgelopen 24 uur heb ik alle emotionele stadia doorlopen. Eerst ongeloof: gebeurt dit echt? Is het geen vreemde droom? Zit ik in een aflevering van Black Mirror waarin mijn eigen sciencefictionverhaal werkelijkheid is geworden?
Daarna strijdlust: we hebben het hele huis gepoetst, boodschappenlijsten gemaakt, een dagplanning voor de dochter. Gistermiddag voelde ik zelfs een soort blijdschap: de isolatie voelt ergens als een noodgedwongen vakantie, gezellig samen op elkaars lip, dingen doen waar we anders nooit tijd voor hebben.
Maar vanochtend brak het zweet me uit. In de kranten werd her en der al gesproken over de volgende griepgolf, komende winter, en dat deze hele maatschappelijke stilstand weleens tot aan de zomer van 2021 zou kunnen duren.
Lees verder op LINDA
16 maart 2020
De toespraak van Rutte was knap in elkaar gezet: geruststellend, verbindend, met de juiste zwaarte. En daaronder, subliem verpakt, de boodschap die niemand wil horen: dit gaat nog heel lang duren, en iedereen gaat de ziekte krijgen. Hij maakt de hoofden en harten rijp voor langdurige maatschappelijke ontwrichting. Dit geruststellende en verbindende: ik vermoed dat dat ook is waarmee hij zijn kabinetten van tegenstellingen bij elkaar heeft weten te houden.
Ondertussen is het leven in quarantaine vandaag officieel begonnen. Alledrie thuis, de hele dag. Het was prachtig weer, we poetsten het huis eens grondig (waarom wist ik niet dat een wasmachine een filter heeft, en hoe smerig zo’n ding is?), we fietsten een eind, we aten samen, knutselden een kijkdoos. Gek genoeg voel ik me beter dan in lange tijd. Typisch: in crisissituaties ben ik kalm. Toen ik net achttien was, werkte ik in een tankstation toen tijdens een avonddienst een man met een bivakmuts een groot keukenmes op mijn keel legde. Ik voelde een golf van focus, gaf hem geld en telefoonkaarten (we spreken over 2005), en toen hij wegging telde ik de kassalade na om de schade op te maken. Daarna sloot ik het pand zorgvuldig af en liep naar mijn baas. ‘We moeten even de politie bellen, we zijn net overvallen.” Zoals Bram vanmiddag al fijntjes opmerkte: “Jij bent altijd in paniek, totdat er daadwerkelijk een goede reden is om in paniek te zijn.”
Wat ik ook merk is dat ik ontzettend veel geluk heb gehad. Bram en ik kunnen écht goed met elkaar opschieten. Deze hele situatie geeft al meteen de eerste dag een ander perspectief op wat het betekent om een gezin te zijn. Samen een plan maken. Samen erdoor. Nog altijd kunnen lachen. Energie krijgen en geven aan elkaar. Het is natuurlijk pas de eerste dag, maar ik weet nu al vrij zeker dat we dit aankunnen. Maar goed: dat is altijd al zo geweest met Bram. Anders was ik niet na twee weken met hem gaan samenwonen, en hadden we niet na vier maanden besloten om te gaan trouwen.
Ik heb, al met al, enorm veel geluk gehad.
14 maart
Vandaag zou mijn nieuwe boek gepresenteerd worden, maar de afgelasting lijkt al weer eeuwen geleden. Begin deze week leek het er nog op dat alles gewoon zou doorgaan, nu zit ik thuis. Het is vreemd te merken dat een zekere gelatenheid zich meester maakt van mij. Ja, het steekt nog wanneer ik denk aan de vijf afgelaste shows en lezingen van alleen al deze week, en ik hou mijn hart vast wat het festivalseizoen betreft, maar ik voel ook al berusting.
We zitten thuis, we blijven thuis, we nestelen ons.
Vanochtend scheen de zon, we gingen een lange wandeling maken over de heide bij Leersum. Het was bijzonder druk in het bos. Wanneer we mensen passeerden hoorden we dat ze het over corona hadden. Over gekke mensen die hamsteren, over of de scholen nou wel of niet gesloten moeten worden, en over berichten dat er al gesproken wordt over een ziekenhuisbedden tekort. Zelfs midden op de hei is corona de hoofdgast.
Er zijn al mensen die oproepen om helemaal thuis te blijven, zoals in Italië en ander regio’s al verplicht is, maar ik zie nog legio mensen die rustig naar een kleinschalig concertje gaan, naar een gezellige kringverjaardag of zelfs naar de kroeg. Je verzint het niet.
We wilden niet hamsteren – mensen zijn gek – maar toch voelde ik ook een lichte zweetuitbraak toen ik in de Makro zag dat het kattenvoer zo goed als op was, en dat er geen spaghetti meer te krijgen was. Ik had gedacht dat restaurants niet hamsteren, maar ik was in mijn naïviteit vergeten dat elke zzp’er een Makropasje heeft, en dat half Nederland inmiddels dus gewoon spaghetti per tien kilo kan kopen.
Ondertussen lijkt er vandaag weinig nieuws, en het lijkt ook alsof men collectief even ademhaalt, nadat de afgelopen dagen de berichten zich per uur opstapelden. We weten zeker dat we heftigere tijden tegemoet gaan, maar vandaag scheen de zon.
13 maart 2020
Ik kan me maar één moment herinneren dat ik elke seconde van de dag dacht aan de acute crisis waarin de wereld zich bevindt, en dat was net na 9/11. Toen was ik veertien en ebde dat gevoel een paar dagen na de klap weer weg, nu stapelt het slechte nieuws zich dag na dag op, en is er geen ontkomen aan. Als we een film kijken, duurt het wel een half uur voordat ik me los kan maken van de behoefte om nieuwssites te refreshen. Geen enkel gesprek gaat nog ergens anders over.
In de Albert Heijn is het wc-papier op, want dat is blijkbaar wat mensen het hardst nodig hebben als ze een week de deur niet uit mogen. Ik zou zelf zeggen: eten is belangrijker, mijn reet veeg ik desnoods af met een washandje, dan was ik gewoon iets vaker. Maar wie ben ik?
In de lift kwam ik een buurvrouw tegen met twee boodschappentassen vol pakken cornflakes. Je leert mensen in crisissituaties snel kennen aan de hand van hun culinaire prioriteiten.
Mijn agenda is de afgelopen 24 uur wel 15 keer veranderd. Eerst zou ik optreden, toen weer niet, toen bedachten we in plaats daarvan een weekendje naar Brussel te gaan, toen werd afgekondigd dat alle horeca in België per direct gesloten moest worden, toen werd er nog een lezing afgezegd, en zo zitten we nu thuis, op de bank, al uren te praten over wat de respons op het coronavirus ons leert over de fundamenten van de politiek. Want zo gaat dat als je twee alpha’s op een bank in onzekere tijden.
Om mezelf af te leiden luister ik naar podcasts over seriemoordenaars. Gruwel van ver weg en vervlogen tijden. Gruwel die anderen overkomt. Leed dat bestraft werd.
In real life gaat er niks bestraft worden. We leven met veel mensen op een klein gebied, er breekt een virus uit, het is onmogelijk om in te dammen, op zich een vrij logisch natuurlijk proces. We overleven het in grote getalen, maar duikelen loodrecht een economische en maatschappelijke crisis in, en we kunnen niemand de schuld geven. Ik heb wat dat betreft geen opbeurende woorden.
Wat me wel opbeurt is dat ik al de hele avond dubbel lig om grappen over corona. Op het journaal komt een dakdekker aan het woord. “Thuiswerken? Ik werk iedere dag thuis! Wel iedere dag bij iemand anders.”
Gestrekt.
Ik leef wanneer ik lach, en ik heb echt lang niet zo hard gelachen. Hoe serieuzer de situatie, hoe groter ons vermogen om er lucht in te blazen. Een ding is zeker: dit worden hoe dan ook hi-la-rische tijden.
Ik zou naar het Boekenbal gaan.
Zou, ja, want ik ben niet gegaan. Ik had er echt zin in, mijn outfit lag al maanden klaar, mijn schoenen gepoetst, you name it. Maar na twee slechte nachten met een dochter met nachtmerries en weinig slaap, sloeg vanochtend opeens de schrik om mijn hart. Want weinig slapen, dat is een groot risico. Bovendien: had ik wel de energie om de hele avond interessant te doen tegen collega’s, om te netwerken met precies de juiste mensen, en dat alles zonder alcohol?
Want dat ik niet zou drinken, dat stond al vast. Ik hou namelijk best wel van feestjes, maar zoals zo veel in mijn leven lukt hàlf feesten me niet. Het is alles of niks. Ik ben diegene die om vijf uur ’s nachts eerst het meubilair sloopt en dan onder luid protest het pand wordt uitgezet. En ja: daar hoort drank bij. Niet eens heel veel, maar wel precies genoeg om de volgende dag tot een living hell te maken. Want katers: die doe ik ook nooit half. Zelfs na drie glazen wijn lig ik kermend als een man met een verkoudheid op de bank. En katers lijken verrekte veel op depressies, dus stop ik altijd resoluut met drinken zodra ik me niet goed voel.
Ik zou dus niet drinken, op tijd naar huis gaan, en mezelf VOLLEDIG onder controle houden tijdens het Boekenbal. En zie daar: mijn gedachten gingen met me aan de haal. Want wat nou als ik het gezellig had en toch een uurtje langer zou blijven en me de volgende dag dan slecht zou voelen en zou moeten toegeven dat het mijn eigen schuld was? Wat dan? De zenuwen rezen al snel de pan uit, en na een paar uur twijfelen besloot ik: ik ga niet.
Het is belangrijker dat ik komende week energie heb om al mijn lezingen en mijn boekpresentaties te doen.
Het is de zenuwen niet waard.
Er komen nog genoeg Boekenballen.
Een beetje de nuchtere controlfreak zitten zijn op het Feest Van Het Jaar is ook geen porem.
Allemaal prima redenen, dus ik belde mijn redacteur en legde het uit. Meteen daarna was ik opgelucht en voelde me dusdanig prima dat ik dacht: ja jezus, in deze gemoedstoestand had ik best kunnen gaan. Maar ja: ik heb die gemoedstoestand te danken aan het cancellen. Een catch 22 waar ik vaak in terechtkom, de afgelopen tijd.
Het herstellen van een depressie lijkt een eindeloze reeks kill-your-darlings-dilemma’s. Steeds weer moet ik leuke en belangrijke dingen afzeggen of uitstellen om ervoor te zorgen dat ik andere leuke en belangrijke dingen wél kan doen, zonder dat ik instort. Dat is een leerproces, en het is goed dat ik mijn grenzen respecteer en luister naar mijn lichaam. Maar god, wat mis ik soms de tijden dat ik alles leek te kunnen. Tot vijf uur ’s ochtends dansen, een joint roken en naar muziek luisteren, hele nachten doorschrijven. Natuurlijk betaalde ik daar een prijs voor. Nu ben ik oud en wijs en verstandig, en dat maakt de depressies handelbaarder en overzichtelijker, maar ik voel me soms ook een saaie bejaarde.
Soms baal ik gewoon van de dingen die ik door mijn depressies ben kwijtgeraakt. De zorgeloosheid, de chaos, een legertje aan vrienden. Gelukkig kan ik die dingen weer opnieuw scheppen in mijn werk. En ik weet ook dat de rust die ik heb gevonden onbetaalbaar is, en dat ik tien jaar geleden een moord zou hebben gedaan voor mijn vermogen om die rust te vinden en te behouden.
Daarom is vanavond niet de avond van het Boekenbal, maar een avond als alle andere. Op de bank, onder een dekentje, met een film. Op tijd naar bed, boekje lezen, slapen. En dat is oké. Het is oké.
De vakantie is: gelukt.
Ja, ik was iedere ochtend nerveus of het allemaal wel goed zou gaan in mijn hoofd, maar ik was ook gewoon rustig en ik heb genoten van twee dagen sneeuw, van elke dag zwemmen met Rudi (die is 3 en zou het liefst drie keer per dag zwemmen), van uitzicht op de bergen en van kunst kijken in het Ludwig in Keulen (dit hier is Gerhard Richter, de overzichtstentoonstelling van Wade Guyton was ook heel vet).
Ik heb ook een beetje gesjoemeld met niet-werken, want volgende week komt mijn dichtbundel uit en vlak voor zo’n groot moment is het moeilijk om de controle los te laten. Bovendien spookt toch steeds door mijn hoofd: als het coronavirus er maar niet voor zorgt dat mijn boekpresentatie wordt afgelast… maar goed: zo’n vaart loopt het vooralsnog niet.
Merken dat je weer “normale” dingen kunt doen, zoals vakantie vieren, en je werk uitvoeren, is heel fijn. Maar het duurt lang voor de zenuwen en de achterdocht uit je systeem zijn verdwenen. Soms vraag ik me af of het ooit nog echt verdwijnt. Dat je ’s ochtends wakker wordt zonder meteen angstig je mentale buienradar te checken. Maar ik weet ook dat er veel jaren zijn geweest dat wakker worden en aan de slag gaan de normaalste zaak van de wereld waren, dus dat komt wel weer.
Nu eerst maar eens dat boek presenteren.
Ik ben een weekje op vakantie, maar vanaf daarna gaat het volop los. Mijn debuutbundel LEEGSTAND komt uit, en daaromheen doe ik allerlei optredens. Zie hieronder mijn agenda. Kom langs om te feesten en mijn bundel te scoren!
4 maart
Talkshow BOUWSTOF
Theaters Tilburg
— tijdens deze talkshow over architectuur praat ik over de rol die Tilburgse gebouwen spelen in mijn bundel
6 maart
BOEKENBAL
— ok, is niet openbaar, maar ik weet dat ik sommigen van jullie daar zie, dus: say hi!
9 maart
BIBLIOTHEEK EEMLAND
— lezing + interview + signeersessie
11 maart
GROENE ENGEL, OSS
— lezing + solo optreden + signeersessie
12 maart
BIBLIOTHEEK ENKHUIZEN
— lezing + signeersessie
14 maart
TILT FESTIVAL
Theater Nieuwe Vorst, Tilburg
— presentatie van LEEGSTAND + lezing + interview
Ik heb altijd een haat-liefdeverhouding gehad met vakantie. Als kind had ik na een week al mijn boeken uit en wilde ik naar huis. Als volwassene gebruikte ik vakantie om te werken aan dingen waar ik anders geen tijd voor had: het schrijven van boeken, bijvoorbeeld. Sinds mijn nieuwste depressie begin ik te voelen dat ik vakantie ook “gewoon” nodig heb. Even helemaal niks. Geen smartphone, geen email, geen deadlines. Een beetje zoals alle normale mensen, zeg maar.
Afgelopen halfjaar probeerde ik verschillende dingen uit. Ik plande tripjes naar Parijs, maar in mijn enthousiasme bereidde ik die minutieus voor en plande ik de dagen van voor tot achter vol met activiteiten. Eenmaal aangekomen was ik na twee dagen volkomen uitgeput, maar van mijn activiteitenschema afwijken wilde ik niet. Het zou immers toch een leuke vakantie worden? En dus buffelde ik door, met als resultaat een meltdown van heb ik jou daar.
‘Misschien moet je je vakanties niet zo voorbereiden,’ suggereerde mijn therapeut.
‘Ja maar dat is toch leuk? Ik wil wel alle musea gezien hebben, en ik wil ook zeker weten dat ik goede restaurants uitkies, want ik haat het om ter plekke op zoek te moeten gaan naar eten.’
‘Dat kan allemaal wel zijn, maar je stelt zulke hogen eisen aan jezelf als vakantieganger, dat je jezelf alleen maar kunt teleurstellen. Vakantie is ook: niks doen. Kijken waar je zin in hebt.’
Ik voelde me zo dom dat ik daar niet eerder aan heb gedacht. En dus boekte ik een weekje vakantie. Morgen gaan we. Ik heb niks voorbereid, alleen een huisje geboekt en een koffer ingepakt. Ook nu vind ik het spannend: ik ben zo bang de vakantie te verpesten met paniekaanvallen dat ik er haast een paniekaanval van zo krijgen. Want zo werkt depressie. Het is bijna grappig.
(op 14 maart komt mijn poëziebundel LEEGSTAND uit, over architectuur, depressie en Godzilla. Tot die tijd zo nu en dan een kort stukje over depressie)
Het afgelopen half jaar ben ik aan het vechten geweest tegen een depressie. Het is niet m’n eerste depressie en het zal waarschijnlijk ook niet de laatste zijn, toch is het iedere keer weer opnieuw zoeken naar een manier om er niet alleen weer uit te komen, maar ook om er iets van te leren voor een volgende keer.
Om die stap te kunnen zetten – aan duurzaam herstel te werken – heb ik in samenspraak met mijn behandelaars en mijn management besloten om een pas op de plaats te maken, om van daaruit hopelijk weer op volle sterkte terug te kunnen komen.
De voorjaarstour van maart wordt verplaatst naar het najaar, zodat ik de komende maanden de tijd heb om aan te sterken. Ik vind het heel moeilijk dat ik daarmee mensen teleur moet stellen, maar ik ben nu simpelweg niet in staat om mijn volle 100% te geven, en die verdienen jullie wel.
Dit betekent trouwens niet dat ik de komende maanden niets ga doen, alleen dat ik geen tien dingen tegelijk doe, maar steeds een project tegelijk. Zo verschijnt in de boekenweek (14 maart) mijn dichtbundel Leegstand. In het kader daarvan zal ik een aantal lezingen en interviews geven, en treed ik op tijdens Tilt festival. Daar heb ik ontzettend veel zin in.
Liefs,
Aafke
Het zou allemaal zo’n vaart niet lopen, had ik besloten. En dus plofte ik vanochtend enthousiast in de stoel van mijn psycholoog. Op schoot het boekje waarin ik de afgelopen twee weken nauwgezet en voortvarend al mijn huiswerk had gemaakt. Ik liet het haar zien.
‘Kijk, alle gedachtenschema’s, met uitwerking en analyse. Ik ben trouwens ook gestopt met werken buiten kantoortijden. Helemaal. Dus zelfs geen apps meer lezen. Oh ja, en ik heb al mijn deadlines heroverwogen en dingen afgezegd, en ik doe het nu allemaal anders, precies zoals je had gezegd! Ik ben alleen nog wel stiknerveus elke ochtend wanneer ik opsta, alsof ik me schrap moet zetten voor wat de dag brengt. Geen idee hoe dat komt.’
‘Hmm,’ zei mijn psycholoog. Als een psycholoog “hmm” zegt dan betekent dat meestal niet veel goeds. ‘Dat klinkt allemaal wel vrij rigoureus meteen.’
Ik knikte. ‘Klopt, want dat moet ook. Ik ben verantwoordelijk voor mezelf, dus ik ben de enige die iets kan veranderen. Als ik in de goot lig heb ik dat zelf veroorzaakt, dus zal ik het zelf moeten oplossen. En dan kun je maar beter geen half werk leveren.’
‘Hmm,’ zei ze weer. ‘Heb je er wel eens over gedacht om wat milder voor jezelf te zijn?’
‘Oh dat kan ik ook hoor. Soms gun ik mezelf wat rust, dan neem ik een halve slaappil en slaap ik een paar uur.’
Ze schudt haar hoofd. ‘Dat is niet mild, dat is óók weer heel rigoureus. Jezelf uitschakelen met een flinke klap. Misschien moet je eens wat milder zijn voor jezelf, kan best zijn dat die nervositeit dan ook afneemt.’
Zat ik dan opeens te janken met mijn goede voornemens. Mild zijn voor mezelf? Hoe werkt dat? Kopjes thee zetten en een aai over je eigen bol geven? Ik heb nog veel te leren.
[op 14 maart komt mijn bundel Leegstand uit, over depressie, lelijke gebouwen en Godzilla. Tot die tijd zo nu en dan stukjes over depressie en herstel]
