Categorie: Tekst
En we zijn weer dicht. Het waren twee mooie weken. En laten we wel wezen: dit zagen we van mijlenver aankomen. Toen Hugo de Jonge aankondigde dat de mondkapjes weer af konden en de dansvloer weer open, was er niemand die niet even een wenkbrauw optrok uit pure verbazing. Was dat niet wat snel? Ja, dat was dus wat snel.
We kunnen jongeren de schuld geven, omdat ze fraudeerden met de toegangstests, QR-codes van elkaar kopieerden, beveiligers lief aankeken om toch naar binnen te mogen bij een feestje. Maar had ik iets anders gedaan op mijn zeventiende, nadat ik anderhalf jaar niet meer had kunnen losgaan op een beat? Nee, natuurlijk niet. Ik had het ook geprobeerd. En ik had ervan genoten. En waarschijnlijk had ik corona opgelopen. Nu jongeren boos aankijken kan alleen met een pondje smeltende boter op je hoofd. Het is een begrijpelijke emotie, maar te eenvoudig.
We kunnen ook boos worden op horecagelegenheden die te losjes omgaan met toegangsbewijzen en tests. Dat houdt al meer steek, want volwassen ondernemers zouden beter moeten weten. Toch: het is op dit punt in de crisis al zodanig ieder voor zich, dat ik goed kan begrijpen dat een ondernemer die op het randje van een faillissement balanceert alles doet om in dat minieme tijdvenster dat er is nog even volle omzet mee te pakken. We kunnen daar kwaad over zijn, maar ook dat is te simpel.
Waar werkelijk de schoen wringt is – zoals wel vaker, de cynicus in mij zucht diep – het zwalkende overheidsbeleid. Want natuurlijk wisten Rutte en De Jonge een paar weken geleden dat dit zou gebeuren. Ze zijn van alles, maar niet achterlijk. We hebben de deltavariant zien huishouden in India, we weten exact hoe besmettelijk ze is. Waarom dan toch de boel ineens opengooien? Ik vermoed dat ze de oplopende spanning in de samenleving haarfijn hebben aangevoeld, en dat ze – mede in het licht van de opkomende zomer – even aan het ventiel hebben willen draaien om wat spanning te lozen. De consequenties, daar maalden ze niet om.
En die consequenties zijn niet mals, zeker niet voor wie werkzaam is in de culturele sector. Evenementen werden de afgelopen weken in allerijl opgetuigd door organisaties die in de crisis de een na de andere klap te verduren kregen. Er werd weer personeel aangetrokken, artiesten geboekt, leveranciers betaald, you name it: men was vol goede moed en toonde zich flexibel en weerbaar.
Dat was echter buiten het vicieuze beleid van De Jonge gerekend. Want nu alle lichten weer op rood staan, is het maar de vraag of deze organisaties en bedrijven, die wederom gedwongen worden te verplaatsen of te cancelen, de klap ooit nog te boven komen. Het vertrouwen in een goede afloop voor de culturele sector begon al af te brokkelen, en daalt nu langzaam tot vriestemperaturen.
Als Rutte en De Jonge een klein beetje hart voor de sector zouden hebben, dan zouden ze hem niet blootstellen aan jojo-beleid. Geef ons het eerlijke verhaal. Vertel ons dat er niet meer gestuurd wordt op ziekenhuiscapaciteit, maar op besmettingsgraad. Vertel ook dat deze crisis nog lang niet voorbij is, dat er nieuwe varianten gaan komen en dat we – eerlijk is eerlijk – niet weten hoeveel impact die gaan hebben. Neem de sector mee in deze nieuwe werkelijkheid, in dit veranderende toekomstperspectief, en ga samen met ons de uitdaging aan om ons werkveld om te vormen zodat we vooruit kunnen, niet alleen twee lousy weeks, maar ook de komende jaren.
Hoera, de basisscholen zijn weer open! Ik moet eerlijk toegeven dat ik het na weken puzzelen, hangen en wurgen qua thuiswerken en oppassen/onderwijzen een opluchting vind dat er weer structuur in de dagen komt. Daarnaast stond mijn dochter maandagochtend letterlijk te stuiteren op het schoolplein, zo blij was ze dat ze haar juf weer zou zijn.
Maar de ruimte die ontstaat vormt direct een nieuwe uitdaging. Verschillende kampen vechten direct om de invulling ervan. Enerzijds is er werk: mijn roman 7B moet over een paar weken af zijn, en de afgelopen twee maanden heb ik door de lockdown minder kunnen doen dan ik had gehoopt. Mijn schrijvershart roept meteen: ALLES BLOCKEN, ALLEEN NOG MAAR SCHRIJVEN.
De muzikant in mij roept iets heel anders. Over niet al te lange tijd heb ik een Nogal Belangrijke Show (zonder publiek), waarover later meer, en in april komt mijn nieuwe album uit. ALLES BLOCKEN, ALLEEN NOG MAAR REPETEREN klinkt het.
Daarnaast heb ik ook nog de gezonde stem die probeert me te weerhouden van oververmoeidheid en depressie. ALLES BLOCKEN, NU VAKANTIE, roept die stem. Terecht: er is weinig ruimte geweest voor “selfcare”. Sterker nog: het zijn de simpele dingen die door werk/kind in de verdrukking komen. Douchen, bijvoorbeeld. Wanneer doe je dat? Mijn dochter zit in een fase dat ik haar met geen stok onder de douche krijg, dus haar eens per week schoon krijgen is al een heel gevecht. Mijn eigen haar wassen, dat zou ik dan tijdens werktijd moeten doen, maar daar is die tijd te kostbaar voor (dat is natuurlijk onzin, maar zo rekent mijn deadline-hoofd het me voor). ’S Avonds kan niet, want dan maak ik mijn dochter wakker, die al zo moeilijk in slaap komt, en afijn: je snapt het, ik loop al tijden rond met haar dat naar frituurpan ruikt.
Oké, dus het zou allemaal best nog eens een hele poos kunnen gaan duren. Wat? Nou gewoon, dit. Deze situatie. We proberen er zo goed en kwaad als het gaat wat ritme in te krijgen hier, dat doen we met vallen en opstaan. De praktijk: we hebben hier allebei een fulltime baan. Bram in loondienst, dus hij wordt “gewoon” geacht een volle werkweek te draaien, en ik als zzp’er. Dat is flexibeler, maar ook ik “moet” gewoon mijn werk doen. Mijn werk is het allerleukste ter wereld, maar dingen moeten gewoon af. Daarnaast hebben we een dochter van 4, die het leukste meisje ter wereld is (duh), maar die ook gewoon structuur, onderwijs en interactie nodig heeft.
Formeel hebben we recht op noodopvang, maar omdat de school al kraakt in zijn voegen, hebben we besloten daar geen gebruik van te maken, op 1 middagje BSO na. Dat gebruiken we vooral omdat Rudi enig kind is en we merken dat haar sociale ontwikkeling achteruit holt als ze geen andere kinderen ziet. Verder is mijn moeder zo lief om elke week een dag op te passen, en verder begint na weken puzzelen en improviseren zich nu een structuur af te tekenen waar we (hopelijk) wat langer mee vooruit kunnen.
Is het de eerste dag van een nieuwe lockdown, of is het de 372e dag van de eerste lockdown? Ik weet het soms niet meer. De dagen rijgen zich aaneen. ’s Ochtends om tien voor zeven gaat de wekker in de vorm van kleuterdochter die vanuit haar slaapkamer roept dat ze wakker is. We slaan de dekens van ons af, hijsen ons in pyjamabroek en ochtendjas, drinken koffie terwijl het buiten nog donker is. Smeren boterhammen voor de dochter, de eerste met smeerkaas, de tweede met Nutella, want we hebben geleerd dat je altijd eerst iets gezonds moet eten, ze vraagt om een glas water, dat geven we, als het eten gedaan is wassen we haar mond en handjes en helpen haar met aankleden. Daarna zoek ik mijn eigen kleren bij elkaar. Hoe vaak heb ik deze broek al aangehad? Maakt dat iets uit? Had ik mijn haar eigenlijk moeten wassen? Ach, als ik er een staart in maak is het vast prima.
De dagen rijgen zich aaneen. Ik maak samen met mijn dochter een enorm spoorwegennetwerk van houten treinrails, van de salontafel naar de tv en weer terug, onderweg een scala aan splitsingen, bruggen, omwegen, hijskranen en stations. Ik zeg toetoet terwijl ik een kralenketting aan wagonnetjes voorttrek over de rails, mijn knieën doen zeer van het over de grond heen en weer schuifelen, ik ben de jongste niet meer maar ik klaag niet. Buiten is het grijs en of het regent check ik op de buienalarmapp op mijn telefoon, omdat mijn ogen het verschil tussen nat en droog al niet eens meer kunnen onderscheiden. Dat het koud is staat vast.
We zijn alweer een halve week bezig, en ik weet niet hoe het met jullie zit, maar ik was na een halve dag zoomen gaarder dan de gemiddelde aardappel die mijn grootvader kapot kookte. Zeker nu het zo donker is word ik rond een uur of vier overvallen door een lamlendig gevoel. Kwart misselijk, kwart slaperig, kwart verveeld, kwart je-ne-sais-quoi. Ging je in de lentelockdown na het avondeten nog even lekker wandelen, nu dommel ik weg bij een serietje of een mail die ik toch nog even snel beantwoord (ondanks dat ik mezelf beloofd had niet meer ’s avonds te werken).
En dan heb ik het nog niet eens gehad over het hele concept “thuis schooltje spelen”. In de lente was mijn dochter nog een peuter, en volstond het om lekker met haar te spelen, in het park rond te rennen of te schommelen. Nu is ze kleuter en is er opeens een dagroutine, werkopdrachten, belletjes met de juf, en – niet geheel onbelangrijk – haar eigen frisse tegenzin omdat ze het liefst gewoon naar school gaat.
Te vaak hoor en lees ik mensen elkaar verwijten dat als ze het vermoeiend vinden om thuis te zitten met kinderen, ze dat hadden moeten bedenken voordat ze aan kinderen begonnen. Alsof je je kinderen niet leuk genoeg vindt als je nu moe bent. Ik snap het sentiment: ik had zelf ook 29 jaar lang geen kind, en kon me vreselijk ergeren aan ouders die klaagden over hun kroost. Jij kiest ervoor, dacht ik dan. Gelukkig ben ik iets ouder geworden, en ouder geworden (see what I did there) van een meisje dat ik fantastisch leuk vind… en tóch ben ik na drie dagen homeschooling ook moe, net als de rest van Nederland.
Oh wat is het fijn om afscheid te kunnen nemen van 2020. Om symbolisch een dikke streep te zetten door tien maanden wachten, zuchten, volhouden. Kunnen we deze pagina uit de geschiedenisboeken scheuren? Mooi, doen we dat. In al die tijd dat we binnenzaten zonder het broodnodige menselijke contact is ons lijstje met “plannen voor als de lockdown voorbij is” langer geworden dan we ooit hadden kunnen vermoeden. Zelfs ik, persoon die toch het liefst lekker thuis zit, heb een waslijst aan mensen met wie ik snel in een overvolle zweterige kroeg wil afspreken. De nood is hoog.
En toch, hoe fijn het ook is om mijn agenda van 2020 straks in de fik te steken, ik probeer mijn verwachtingen ook te temperen. Allereerst om ervoor te zorgen dat 2021 niet gewoonweg nóg een enorme domper wordt. Als 2020 me iets geleerd heeft, is dat het soms loont om niet te optimistisch te zijn. Dat klinkt hard, maar het heeft me veel kopzorgen gescheeld toen ik na de tweede lockdownverlenging besloot om heel 2020 niks meer voor lief te nemen, en ervan uit te gaan dat we zeker tot in 2021 in semi-permanente isolatie zouden doorbrengen. In plaats van iedere keer vol overgave plannen te maken en die vervolgens weer in rook te zien opgaan, dreef ik mee op de golven van de maatregels, zo goed en kwaad als dat ging.
Laten we leed niet met leed vergelijken.
Mark Rutte zei in zijn toespraak maandag dat hij een beroep doet op de veerkracht van alle Nederlanders. Ik weet niet hoe het met jullie zit, maar inmiddels voel ik me een elastiek dat zo ver is opgerekt dat er haarscheurtjes zichtbaar worden. Toen ik in het voorjaar speculeerde over een totale lockdown in het najaar vanwege een tweede golf, wuifden mensen dat nog weg. Ik snap dat: het was toen nog onvoorstelbaar, en als het al voorstelbaar was, dan maakte de gedachte eraan zo hopeloos dat we het toch snel maar weer terugduwden in het hoekje met andere onwaarschijnlijke speculaties. But here we are. Lockdown nummer twee, tijdens de feestdagen nog wel.
Het eerste dat gebeurt wanneer er – ondanks al onze goede hoop – nieuwe maatregels worden aangekondigd is begrijpelijk: in hun machteloosheid worden mensen kwaad, en bij gebrek aan schuldige richt de woede zich op anderen, om de meest uiteenlopende redenen. Dat krijg je wanneer iedereen tegelijkertijd geprikkeld of ronduit uitgeput of in paniek is, en er geen uitweg is.
Mensen met kinderen zijn boos op de mensen die op Black Friday gingen shoppen, omdat die voor de besmettingsexplosie hebben gezorgd. Mensen zonder kinderen zijn boos op mensen met kinderen, die hadden maar geen kinderen moeten krijgen als ze het niet leuk vinden om ermee thuis te zitten. Rechtse mensen zijn boos op linkse mensen, want die wilden per se een lockdown. Horeca-ondernemers zijn boos op de regering, want als de scholen eerder gesloten waren hadden zij misschien weer open gekund.
Ook deze lockdown ga ik – net als vorige keer – boeken signeren. Zoek je nog iets om te lezen, of een kerstcadeau voor jezelf of iemand anders? Bestel via mijn webshop een boek, zet erbij voor wie het is, en ik maak er iets moois van!
Componist Louis Andriessen kondigde deze week aan dat zijn nieuwste compositie tevens zijn laatste zal zijn. Hij is 81 en lijdt aan dementie. Toen ik in 2005 compositie ging studeren aan het conservatorium in Den Haag was het een van de laatste jaren dat hij er als docent rondliep. Lesgeven deed hij al niet echt meer, maar af en toe kletste hij nog met studenten. En eigenlijk waren die gesprekjes hele lessen op zich.
Het was Andriessen die me op het hart drukte altijd een goede verliezer te zijn. ‘Als je in het publiek zit als genomineerde en je hoort de naam van een ander, applaudisseer dan niet alleen, maar gun die ander met heel je hart de prijs. Oprecht blij zijn voor anderen is het enige recept tegen verbittering.’ Het was dezelfde Andriessen die ondanks zijn internationale succes altijd een van zijn studenten meenam naar zijn eigen premières, zodat hij de hele avond kon doen alsof hij diep in gesprek was, zodat hij niet met vreemden hoefde te socializen.
34. Vierendertig. Godskolere wat een leeftijd. En mijn vierendertigste jaar was niet het beste, kunnen we wel stellen. Met een joekel van een depressie, een coronacrisis, een jaar van afgelaste shows en hobbelen van de ene naar de andere lockdown. Maar goed: dat geldt voor ons allemaal (op die depressie na, dan). Straks is 2020 voorbij en zijn we allemaal verjaard in een jaar dat er weinig tot niks te vieren viel.
Wat doe je dan? Ik vier mijn verjaardag zelden tot nooit. Ik hield ermee op toen ik 22 was, en bedacht dat dat vieren van niemand moet. Er viel een last van mijn schouders. Niet meer uit alle macht feestjes organiseren, geen stress om wie er wel en niet komt. Sinds ik met Bram ben gaan we voor onze verjaardagen goed uit eten, en dat is een feestje op zichzelf.
Maar nu is er Rudi, en Rudi is vier, en opeens is jarig zijn een Enorm Belangrijk Iets. Al maanden vraagt ze wanneer ik nou jarig ben, en sinds vorige week is ze volledig in de stress omdat er cadeautjes geregeld moeten worden en “stiekem overleg met papa” gepleegd wordt, en plotseling voel ik mijn verjaardag weer naderen als vroeger. Niet precies hetzelfde, maar haar enthousiasme en anticipatie is aanstekelijk genoeg om een milde feeststemming te veroorzaken.
En is dit niet juist het perfecte moment om te vieren? Dit jaar woon ik precies de helft van mijn leven in Utrecht, ben ik acht jaar samen met de beste persoon ter wereld (voor mij dan), ging mijn kind naar school, knokte ik me succesvol terug uit mijn vijfde (denk ik) depressie, bracht ik mijn eerste dichtbundel uit, en begon ik weer te lezen, piano te studeren en Russisch te leren. Het was geen verloren jaar. Allerminst.
Laat deze verjaardag een fijn jaar inluiden. Waarin corona langzaam naar de achtergrond verdwijnt en we gewoon weer mogen knuffelen. Waarin het vervolg op Concept M uitkomt, net als mijn nieuwe album (een album en een boek binnen een jaar? JA! Want why the hell not). Laat maar komen. 2021 wordt crazy awesome.
